Ueves ala diossina śën nce a Mantova
Pra sies proes de ueves de de mëndri produtëures tla provinzia de Mantova iel unì abinà fusties de diossina y PCB. L’aziendes de produzion, che ie nluegedes tla ujinanzes de brujadoies de refudam y ndustries ie ntant unides śaredes. La proes ie unides fates dal’azienda sanitera locala. „Tlo vëijen tlermënter che per la segurëza dl’alimentazion iel de grandiscima mpurtanza che l sibe n cuntrol dla maiadives publich“ dij l diretëur dla Zentrela Cunsumadëures de Südtirol (ZCS) Walther Andreaus.
Canche i/la cunsumadëures àud de tel nutizies ài festide. Te chësc cajo jòa mé la trasparënza. Daviadechël dassëssa duc i inuemes dl’aziendes de produzion y i codesc di ueves ntussiei unì publichei dala autoriteies!
La ZCS ti cunsieia a duc i/duta la cunsumadëures de cialé plu avisa al codesc timbrà sun i ueves che mostra si pruvenienza y la maniera de produzion. La prima zifra nfurmea n cont dla maniera de coche la gialines vën tenides. Nsci ie:
0 zidlamënt biologich
1 zidlamënt liede
2 zidlamënt a mespies
3 zidlamënt te gabies
La cumbinazion de pustoms che vën do mostra l stat de pruvenienza. IT ie la Talia. Dadedò vën pona na cumbinazion de trëi numeri che sta per l chmeun dl produtëur, po vën la provinzia (BZ per Bulsan, MN per Mantova) y l numer d’identificazion dl’azienda de produzion.
Premiazion dl/dla manager de cësa 2010 ora de plu che 7.750 cunsumadëures
La premieda dl cuncors 2010 à dit: „L libret de cësa me juda a paië la spëises fisses a d’ëura assé.“ Ëila, la manager de cësa dl ann 2010 a venciù 500 Euro. De 7.750 concurënc y concurëntes iel unit premià la utënta plu lezitënta y mpenieda. Alincontra dl ann passà ne à l premià/la premieda nia ulù unì ora dl’anonimità. Pervia che una dla regules dl libret de cësa ie l’anonimità ons sambën respetà chësc dejidere.
Ma tant pudons mpò dì: la manager de cësa 2010 à abù na gran legrëza canche la à audì che la à venciù, ënghe ajache la ie stata leprò dal scumenciamënt inant. Ëila nes à scrit: „Da canche l ie l libret dla ZCS éi fat pea y l me à propi purtà chël l ova mpermetù: na sëuraududa tlera sun mi situazion finanziera. Scebën che l dà mpò mpue da lëur, tëni gën chësc libret y son propi stata bona de sparanië tló y iló vel’ euro o de i mëter da na pert per cërta spëises fisses. Dant ne sons per ejëmpl mei stata bona de paië mi fit a d’ëura per i 5 de uni mëns ajache messove for aspité che giapësse i scioldi de mi paiamënt. Da canche é metù da na pert zeche possi paië l fit y mëter pona da na pert la soma dl paiamënt dadedò.“
Per sustenì mo deplù duc chëi che tòl gën tla mans la prugramazion de si finanzes ie la ufierta online dla ZCS unida slargeda ora: ora che l libret de cësa iel sun la plata www.verbraucherzentrale.it per duc i/duta la cunsumadëures a despusizion 8 calculadëures nueves.
Cancelé ipoteches costa inò
Tres doi decrec legislatifs (141/2010 y 218/2010) iel inò unit abrogà l decret de Bersani sun „la scemplificazion n cont dla cancelazion de ipoteches“, n basa a chël che duta la ipoteches per la segurazion de mprësć univa canceledes automaticamënter, pernache l debit lià limpea fova paià ju. Dal 2 de jené muessen śën inò jì da n notar per cancelé na ipoteca fata per la segurazion de n mprëst. Na dezijion uluda da pert dl guviern che ie faleda dal pont de ududa di cunsumadëures: chi che uel cancelé na ipoteca muessa śën defati inò jì dal notar y paië da 700 a 900 Euro.
Mé i mprësć per i teraces ie unic stluc ora da chësta regulamentazion. Mprësć per teraces ie „credic per l finanziamënt a tëmp mesan y lonch tres banches, che ie segurei da na ipoteca de prim grado sun na imubilia.“ Oradechël ne daussa „l credit nia vester plu aut che l 80 percënt di valores dla imubilia ciarieda cun la ipoteca o dla spëises de lëur che ie da fé sun la imubilia.“ Nce i paiamënc al notar per l cuntrat de compra cunlià a chësta sort de mprëst ie arbassei dl mez. Lecurdon nce che duta la ipoteches fina via sce les ne vën nia renuvedes tl tëmp de 20 ani dala iscrizion.
La Zentrela Cunsumadëures ie defin contra chësta dezijion dl guviern che vën ududa coche n var de zescul ajache la cumporta deplù spëises per i/la cunsumadëures. La Zentrela Cunsumadëures se dajerà da fé – scrijan lamentanzes – acioche la vedla regulamentazion vënie inò a valëi y la ipoteches canceledes automaticamënter.
Sun purtoi cun la drëta assegurazion
Uni devertimënt sun la pista possa finé via te n iede sce n toma y se fej mel. Vester assegurei sciche l toca ie perchël de gran mpurtanza. Canche n toma cun i schi possen defati se fé mel dassënn, tl piec di gaji nce cun danns che resta y che à cunseguenzes finanzieres nia da puech per la persones tuchedes y chëi de si familia. Dan fé l Skipass dassëssen perchël pensé a fé n’assegurazion privata. Chësta ne dëssa nia mé curì la spëises dl nzidënt, ma nce i riscs finanzieres de na nvalidità permanënta. Nsci giapa la persona assegureda tl cajo de dann l paiamënt te un n iede de na soma de capital che ie defrënta aldò de tan grieve che l dann ie. Cun chësta soma possen, sce l ie debujën, finanzië lëures de mudamënt dl cuatier o dla cësa y l sustentamënt dla vita.
Sce l nzidënt sun pista ëssa da suzeder tres la gauja de terzi, ie la persona che à gaujà l nzidënt ublieda a paië l dann. Acioche chësc ne vën nia trat tla revina finaziera, iel debujën de n’assegurazion de respunsabltà zevila privata (soma d’assegurazion cunsieda 1 milion de euro). Deplù nfurmazions y cunfronc de priejes ie da abiné tres nosc „check up“ d’assegurazion.
Mudazion di tasc de fit: la banches proa śën tres telefonn!
Dl scumenciamënt de dezëmber ie l articul 118 dl Test Unich sun la Banches unit mudà: aldò dla normes nueves ne iel śën nia plu puscibl che la banches posse mudé unilateralmënter i tasc de fit, ënghe nia tl cajo de na gauja legitima.
Śën ti à n valgun cunsumadëures fat al savëi ala ZC che si banca i/les à cherdei/cherdedes su al telefonn i/les perian de passé tla banca, ajache l tas de fit fossa da mudé o ajache l fossa da determiné tl cuntrat n lim minim de fit. La Zentrela Cunsumadëures sotrissea mo n iede che ti cuntrac de mprëst ne iel per la banches nia plu puscibl mudé l tas de fit te na maniera unilaterela.
Sce la una o l’ autra persona che à tëut n mprëst tòl la dezijion de azeté la mudazions se tratel dla cuntlujion de na cuntratazion y nia plu de na „mudazion unilaterela“ – y chësta à fazion de cuntrat.
De mëter verda vàla nce pra la comunicazions che vën mandedes per scrit dala banches: chëstes dassëssa for unì lietes avisa. Sce zeche tl documënt ëssa da lascé dubité iel bon se cunsië cun na persona ndependënta. I esperc per cuestions finanzieres y de banca dla ZCS ie a vosta despusizion per cunsultazions (anutazion telefonica: 0471 975597).
La pruibizion dla manipulazion genetica per l bën de duc
I sëuranstanc dla Zentrela Cunsumadëures dl Südtirol (ZCS) aprijea l mpëni dl Assëssëur provinziel Hans Berger per la pruibizion dla manipulazion genetica tl’agricultura. „Nce sce l muessa se audì critiches da Roma dëssel mantenì inant si pusizion, ajache nsci vëniel renfurzà la crëta di cunsumadëures tla segurëza de nosta maiadives“, dij i sëurastanc dla ZC. I/la cunsumadëures dà defati for plu suvënz da ntënder che i se mbincëssa maiadives liedies da manipulazion genetica. La seves plu mpurtantes dla segurëza dla maiadives ie la trasparënza n cont dla metodes de produzion y dla pruvenienza, la cualità auta dl prodot, la nfurmazion di cunsumadëures y cuntroi ndependënc. L ne ie al didancuei mo deguna bona rejons per produjer maiadives manipuledes geneticamënter. Y l ne ie deguni che possa desmustré che la tecnica genetica ne ébe nia fazions danejëntes sun la persona. L ie l bën dla populazion che dassëssa vester tl zënter y no l urientamënt de viers dl profit dla ndustries alimenteres.
„Fieura da viac“ …
L possa capité che n ie amalei tl liet scebën che n ëssa perdrët ulù se goder n bel viac – che n à nce bele apustà. Truep cunsumadëures ie dla minonga che sce i/les presentea n atestat dl dutor possi giustifiché l fat che i ne paia nia la spëises dl viac apustà. Ma chësc ne ie nia nsci: de regula ne iel nia puscibl fé na sturnazion debant.
Pra viages apustei iel de solit udù danora tla cundizions genereles dl cuntrat spëises de storno per la retrata da pert dl cunsumadëur dal cuntrat de viac. Chësta spëises monta aldò dl priesc dl viac y les avanea tan plu che n ruva daujin ala data dl viac. Sce n se amala puec dis dan la data n chëla che n ulova pië via y sce n muessa desdì l viac iel puscibl che n ie sfurzei a paië 90% o nchinamei l priesc ntier dl viac.
Tl cajo dl’apusteda de n hotel iel la cundizions dl cuntrat o la despusizions dla cameres dl cumerz locales che determinea l tëmp te chël che l ie puscibl fé na sturnazion debant. Tl cajo cuntrer à l patron dl albierch la rejon de unì rembursà per l dann che ti ie unit gaujà (sce l ne à p.e. nia plu pudù fité via la majon o sce l à desdì d’autra dumandes per tenì mpe l’apusteda). Sce l ie unit fat n acont tla forma de na capara penitenziela, pierd l cunsumadëur mé chëi scioldi. Sce l ie unit fat y paià n acont de cunfërma, na capara de cunfërma coche n dij, ie chisc scioldi perdui y l patron dl albierch possa nchinamei se damandé l paiamënt dl priesc ntier o dl dann abù.
Tl cajo de chertes de jol depëndel dala tlassa de apusteda sce la cherta de jol vën sturneda, mudeda o retuda. Daviadechël dassëssen, canche n aposta la cherta de jol, for damandé do sce l ie bën na puscibltà de sturné la cherta y tant che chësc custëssa. L cunsumadëur possa a uni moda se damandé la retuda dla „tasses“, uel dì de chëla somes che ne reverda nia diretamënter la spëises dla linia de jol (sciche p.e. la tarifa ministeriela per i cuntroi de segurëza di cufri dac su, la chëuta de trasport y nsci inant).
L risch de se amalé y de ne pudëi nia giaudei dl servisc cumprà ie cundechël n generel pra l cunsumadëur y nia pra l hotel, l operadëur turistich o la linia de jol. Perchël possel propi vester de utl stlù ju n cuntrat d’assegurazion per la retrata dal viac che vëij danora la curidura dla spëises de sturnazion tl cajo de malatia.
